تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن

تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن

هنر چاپ کلاقه‌ای باتیکReviewed by آیدین درخواه on Sep 5Rating: 4.0هنر چاپ کلاقه‌ای باتیکهنر چاپ کلاقه ای (باتیک) از جمله رشته های صنایع دستی است که نیاز به تجهیزات و سرمایه گذاری زیادی ندارد و با کمترین هزینه و با تهیه مواد اولیه و ابزار و وسایل ساده می توان انواع آثار و اقلام تزئینی و کاربردی تولید کرد. با توجه به سرمایه گذاری اندک در این رشته و ارزش افزوده بالای آن به عنوان یک شغل و حرفه خانگی می توان به این هنر – صنعت پرداخت و به تولید آثاری نظیر انواع البسه مانند روسری، شال، پارچه لباس های میهمانی، همچنین رومیزی، آباژور، روتختی، روکوسنی و … اقدام کرد.
هنر چاپ کلاقه‌ای (باتیک) از جمله رشته های صنایع دستی است که نیاز به تجهیزات و سرمایه گذاری زیادی ندارد و با کمترین هزینه و با تهیه مواد اولیه و ابزار و وسایل ساده می توان انواع آثار و اقلام تزئینی و کاربردی تولید کرد.
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
هنر چاپ کلاقه ای (باتیک) از جمله رشته های صنایع دستی است که نیاز به تجهیزات و سرمایه گذاری زیادی ندارد و با کمترین هزینه و با تهیه مواد اولیه و ابزار و وسایل ساده می توان انواع آثار و اقلام تزئینی و کاربردی تولید کرد. با توجه به سرمایه گذاری اندک در این رشته و ارزش افزوده بالای آن به عنوان یک شغل و حرفه خانگی می توان به این هنر – صنعت پرداخت و به تولید آثاری نظیر انواع البسه مانند روسری، شال، پارچه لباس های میهمانی، همچنین رومیزی، آباژور، روتختی، روکوسنی و … اقدام کرد.

تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
تعریف:

چاپ و رنگرزی غیر مستقیم طرح ها و نقش ها به وسیله مهر و ماده مقاوم برای تزئین پارچه ابریشمی و یا دیگر پارچه های نازک و ظریف را چاپ کلاقه ای می گویند.

هنر باتیک در ایران به کلاقه ای (کلاغه ای) شهرت دارد و منطقه اسکوی آذربایجان مرکز عمده تولید آن محسوب می شود. در گذشته تزئین پارچه به وسیله هنر باتیک با وسایل ابتدایی و ساده مانند انواع مهرها و قالب ها انجام می شد و تولیدکنندگان این پارچه ها به کمک رنگ های گیاهی البسه و سایر وسایل تولیدی را زینت می بخشیدند. در حال حاضر در ایران این هنر با جایگزینی صمغ، موم، پارافین و پیه به جای ماده مقاوم متداول شده است. انواع چاپ کلاقه ای شامل: چاپ مهری، چاپ بدون مهر (تار عنکبوتی یا ترک و موم، گره خورد یا پیچان، کوک زدن و نقاشی) و روش های تلفیقی است.
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
از جمله محصولات تولیدی با این پارچه ها می توان انواع پوشاک مانند لباس، روسری، شال و همچنین کیف، چراغ رومیزی، تابلوهای دیواری و … را نام برد.
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
ابزار و وسایل کار:

ظروف پلاستیکی متناسب با اندازه پارچه، ظرف مسی کوچک برای جوشاندن زاج، اتو و میز اتو، میز کار، منبع حرارتی، ریسمان، گیره لباس، سوزن، قیچی، قاب چوبی (چارچوب) برای کشیدن پارچه، چکش، میخ و انواع مهرهای چوبی و قالب، قلم مو، ظروف رنگرزی، ظرف مسی برای گرم کردن ماده مقاوم و ظروف مخصوص شستشوی پارچه با بنزین.
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
موارد و مصالح مورد نیاز:

پارچه ابریشم تک رنگ، پارچه توری (ارگانزا)، ماده مقاوم شامل (موم، صمغ، پیه، پارافین، سقز)، صابون، نفت یا بنزین، زاج، آب، رنگ های مخصوص پارچه، نخ، چسب، روزنامه یا کاغذ باطله.

در اینجا به شرح یکی از روش های چاپ باتیک (کلاقه ای) می پردازیم:

چاپ مقاوم:

در این روش نقوش یا زمینه مورد نظر را موادی مقاوم که در مقابل رنگ نفوذ ناپذیرند می پوشانند تا به هنگام رنگرزی از جذب رنگ در آن قسمت ها جلوگیری شود. چاپ کلاقه ای از جمله ی این روش چاپ به شمار می رود.
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
Batik printing 2

مراحل تولید:

شامل دو مرحله

الف) ـآماده سازی مواد اولیه

ب) مراحل چاپ کلاقه ای است.

الف) آماده سازی مواد اولیه:
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
۱) آماده کردن پارچه ابریشمی: پارچه را به مدت لازم در آب ولرم می خیسانند تا آهار آن در آب حل شده و جدا شود. سپس پارچه را درون محلول ضعیف زاج سفید می گذارند تا عمل دندانه انجام و پارچه قدرت رنگ پذیری بیشتری بیابد. آنگاه پارچه را خشک و اتو می کنند. برای جلوگیری از جمع شدن پارچه به هنگام چاپ، پارچه ابریشمی را به پارچه توری هم اندازه آن پیش از چاپ کوک می زنند.

۲) آماده کردن مهر (قالب): ابتدا طرح کاغذی را تفکیک رنگی کرده و هر کدام را روی تخته سه لایی می چسبانند، اطراف خطوط آن را بریده تا نقش مشبک آماده شود. سپس آن را روی تخته سه لایی دیگری که به شکل کلی نقش است می چسبانند و دسته ای به آن متصل می کنند. (می توان با استفاده از قطعات چوبی، تسمه های فلزی و موادی مشابه نیز انواع مهرها را ساخته و مورد استفاده قرارداد).
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
ب) مراحل چاپ (روش مهری):

ماده مقاوم را مذاب کرده و تا پایان کار روی منبع حرارتی گرم نگاه می دارند. پارچه دندانه شده را بر روی پارچه ای ضخیم که روی میز کار کشیده شده است پهن کرده و اتو می کنند. حدود نقش ها را روی پارچه با مداد مشخص می کنند سپس مهر را درون مواد مذاب زده و مهر زنی را آغاز می کنند. ابتدا نقوشی که باید در پارچه به رنگ روشن حفظ شود با ماده مقاوم و مهر نقش اندازی می شود.
تعریف چاپ باتیک و ابزار مورد نیاز آن
پارچه مهر زده را درون محلول زاج سفید قرار می دهند (مرحله تثبیت) پس از خشک شدن، پارچه را دورن رنگ تیره دلخواه می گذارند. دوباره پارچه را درون محلول زاج سفید قرارداده و خشک می کنند. رو و زیر سطح پارچه کاغذ می گذارند و آن را با اتو حرارت می دهند تا ماده ی مقاوم ذوب شود. برای از بین بردن مواد چربی باقی مانده، پارچه را در بنزین قرار می دهند و در پایان پارچه را با آب و صابون می شویند و آن را در مجاورت هوای آزاد و سایه خشک می کنند.